Λογοτεχνική Σκηνή 2017: Αναλυτική παρουσίαση

ΣΤΗ ΦΕΤΙΝΗ, ΕΚΤΗ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ

22 ποιητές και πεζογράφοι στη Λογοτεχνική Σκηνή 2017
+ μουσική/τραγούδι, περφόρμανς, προβολές 

1-2 Δεκεμβρίου, ώρα 19.30, στο θέατρο «Άνετον»

Συνδιοργάνωση του «Εντευκτηρίου» και του Δήμου Θεσσαλονίκης (Διεύθυνση Πολιτισμού &
 Τουρισμού και Α΄ Δημοτική Κοινότητα)

Είκοσι δύο καταξιωμένοι, νεότεροι αλλά και πρωτοεμφανιζόμενοι ποιητές και πεζογράφοι από τη Θεσσαλονίκη, από την Αθήνα και από άλλες πόλεις, καθώς και από την Κύπρο και τη Σουηδία, και μαζί τους μουσικοί και ερμηνευτές, σκηνοθέτες/χορογράφοι, και ηθοποιοί/χορευτές συμμετέχουν στη φετινή 6η Λογοτεχνική Σκηνή, που θα πραγματοποιηθεί στο θέατρο «Άνετον» (Παρασκευοπούλου 42 και Δελφών), στις 1 και 2 Δεκεμβρίου (έναρξη 19.30 ακριβώς), με ελεύθερη είσοδο.

Συγκεκριμένα, διαβάζουν (με αλφαβητική σειρά ―όπου δεν αναφέρεται πόλη εννοείται η Θεσσαλονίκη): Ιωάννα Αβραμίδου, Πολυξένη (Τζένη) Βελένη, Αναστασία Γκίτση, Γιώργος Γκόζης, Κατερίνα Δασκαλάκη (Αθήνα), Μαρία Λάτσαρη, Γιώργος Λιόλιος (Βέροια), Ευφροσύνη Μαντά-Λαζάρου (Κύπρος), Βασίλης Μόσχος, Γιάσιμ Μοχάμεντ (Σουηδία), Βάση Μπέκα, Λεβή Μπενουζίλιο, Αλεξάνδρα Μυλωνά, Θανάσης Θ. Νιάρχος (Αθήνα), Κάλλια Παπαδάκη, Άκης Παραφέλας, Έρη Ρίτσου (Σάμος), Άννα Στεφούλη, Κωνσταντίνος Τζαμιώτης (Αθήνα), Χρήστος Τζιώκος, Μαρία Τσιμά, Χρύσα Φάντη (Αθήνα).

Τις αναγνώσεις λογοτεχνικών κειμένων  συμπληρώνουν περφόρμανς, μουσική και προβολές. Το φετινό πρόγραμμα περιλαμβάνει μικρά αφιερώματα στον Γιώργο Ιωάννου (1927-1985), την Κλαρίσε Λισπέκτορ (1920-1997), τον Νίκο Μπακόλα (1927-1999), τον Τάκη Σινόπουλο (1917-1981), και τον Κώστα Ταχτσή (1927-1988).

Στα μουσικά μέρη της πρώτης βραδιάς εμφανίζονται ο κιθαρίστας Άλκης Κυρτσόγλου και η ερμηνεύτρια Αλεξάνδρα Ραπτοπούλου. Τη δεύτερη βραδιά, υπό τον τίτλο «Η μουσική ως ανθρώπινο δικαίωμα», προσφυγόπουλα από κέντρο προσφύγων τραγουδούν και παίζουν φλάουτο, και ενήλικες πρόσφυγες παίζουν κρουστά, χρησιμοποιώντας

ανακυκλώσιμα υλικά και άλλα όργανα. Συντονισμός: Laura Maria Calderόn / Music Soul Action (MUSA). H MUSA είναι ένα κίνημα που το αποτελούν μουσικοί από όλον τον κόσμο, οι οποίοι ζουν στην Ελλάδα και προβάλλουν εναλλακτικούς τρόπους για να προστατευτούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σκοπός της MUSA είναι να διαδoθούν η μουσική και οι άλλες τέχνες ως ένα αποτελεσματικό μέσον για να ελαττωθεί η βία, να ενωθούν άνθρωποι με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, να αναγνωριστεί και να τιμηθεί η διαφορετικότητα και η κοινή αγάπη για την Τέχνη. Η MUSA διοργανώνει εργαστήρια μουσικής στο Ημερήσιο Κέντρο Προσφύγων «Αλκυόνη» στη Θεσσαλονίκη και σε κέντρα προσφύγων στη Βόρεια Ελλάδα, προκειμένου να αποτελέσουν εργαλείο για να αναπτυχθούν η αυτοεκτίμηση, ο αλληλοσεβασμός και η αίσθηση κοινότητας.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ακόμη βίντεο βασισμένο στο ποίημα του W. H. Auden «Προσφυγικό μπλουζ» (1939), σε μετάφραση Ερρίκου Σοφρά [φωνή: Τέλλος Φίλης· φωτογραφίες: Σταυρούλα Πουλημένη, Δημήτρης Τοσίδης· μοντάζ: Θεόφιλος Καλαϊτζίδης· παραγωγή: Ιάσων Μπάντιος].
Τέλος, η ομάδα Άκρων Θρυαλλίς θα παρουσιάσει την περφόρμανς «Το σώμα μιλά». Συμμετέχουν: ηθοποιός Βασιλική Τσαβδαρίδου· περφόρμερς: Ουρανία Ζησοπούλου, Αντιγόνη Θεοδώρου, Δανάη Καραμπουρνιώτη, Λίλη Συννεφάκη. Χορογραφία-σκηνοθεσία: Όλγα Δελιάκη, Βασιλική Τσαβδαρίδου. 

Η 6η Λογοτεχνική Σκηνή διοργανώνεται από το περιοδικό «Εντευκτήριο», σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Πολιτισμού-Τουρισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης και της Α΄ Δημοτικής Κοινότητας, με τη χορηγική υποστήριξη της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ, της ΕΥΑΘ και της ΕΣΗΕΜΘ.

 

Λογοτεχνική Σκηνή 2017: Το πρόγραμμα

Κυκλοφορεί στις 25/11 το τχ. 113 του Εντευκτηρίου

Χειμωνιάτικο τεύχος, με... ισοθερμικό περίβλημα!

Δεύτερο τεύχος της 30ετίας του Εντευκτηρίου, με αυστηρά επιλεγμένη ύλη

Προκειμένου να ... συσφίξουμε ακόμη περισσότερο τις σχέσεις μας, το Εντευκτήριο σάς δίνει τη δυνατότητα να προαγοράσετε το νέο (υπό έκδοση) τεύχος του, που θα κυκλοφορήσει στις 25 Νοεμβρίου, και να το παραλάβετε στη διεύθυνση που θα επιλέξετε (ή να το στείλετε σε φιλικό σας / αγαπημένο σας πρόσωπο) στην τιμή λιανικής πώλησής του (10 ευρώ), εφόσον το αντίτιμο κατατεθεί σε τραπεζικό λογαριασμό, χωρίς καμιά επιβάρυνση για έξοδα συσκευασίας και αποστολής. Εάν ενδιαφέρεστε, στείλτε μήνυμα στο entefkti@otenet.gr μέχρι 20 Νοεμβρίου….

Επειδή οι καιροί είναι δύσκολοι για όλους και απαιτούν αλληλεγγύη και αλληλοϋποστήριξη ― αλλά και επειδή η ζωή (οφείλει να) συνεχίζεται, το Εντευκτήριο προσφέρει σε όσους συγγραφείς επιθυμούν να διαφημίσουν κάποιο βιβλίο τους στο υπό έκδοση τεύχος του περιοδικού (Νο 113) διαφημιστικό χώρο μισής σελίδας, στην προνομιακή τιμή των 50 ευρώ. Όσοι ενδιαφέρονται, ας στείλουν το συντομότερο μήνυμα στο entefkti@otenet.gr

 

Καλοκαιρινές διακοπές ως ερωτική γιορτή

[Με αφορμή την επέτειο της δολοφονίας του Πιερ Πάολο Παζολίνι (2.11.1975), αναρτώ εδώ ένα κείμενό μου δημοσιευμένο στην Καθημερινή στις 7.10.2007]

Του Γιώργου Κορδομενίδη* 

Πιερ Πάολο Παζολίνι
Το μακρύ ταξίδι της άμμου
φωτογραφίες: Φιλίπ Σεκλιέ
μετ.: Μπουμπουλίνα Νικάκη
εκδ. Ηλέκτρα 2006, 260 σελ.


Στα τέλη της δεκαετίας του '60, η Ιταλία, όπως και άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, άρχισε να γνωρίζει τον ραγδαίο καταναλωτισμό κι έναν τρόπο ζωής επηρεασμένο από τα αμερικανικά πρότυπα.
Τότε, το ιταλικό περιοδικό ποικίλης ύλης «Successo» αποφάσισε να ασχοληθεί με το καινούργιο φαινόμενο της τουριστικής «αξιοποίησης» της φυσικής ομορφιάς της χώρας, αλλά και με τις γενικότερες αλλαγές στη νοοτροπία των Ιταλών. Οι οποίοι, αφού αγωνίστηκαν να ξαναφέρουν την πατρίδα τους στα ίσα της μετά από τα δεινά του μεγάλου πολέμου και πλημμύρισαν τα σπίτια τους με ηλεκτρικές συσκευές, είχαν αρχίσει να σκέφτονται και κάνα χαλαρωτικό μπάνιο.

Το σκεπτικό του περιοδικού ήταν να χρησιμοποιηθεί ο ήδη φημισμένος φωτογράφος (και βασικός συνεργάτης της εφημερίδας «Il Mondo») Πάολο ντι Πάολο, αλλά και ένας συγγραφέας νέος και μη συμβατικός. Επελέγη λοιπόν ο 37χρονος τότε Πιερ Πάολο Παζολίνι, που βρισκόταν στο επίκεντρο συζητήσεων των καλλιτεχνικών κύκλων κυρίως για το δεύτερο μυθιστόρημά του, «Μια βίαιη ζωή», στο οποίο μερικοί έβρισκαν στοιχεία πορνογραφίας.

Φωτογράφος και συγγραφέας ταξίδεψαν τον Αύγουστο του 1959 με ένα Φίατ 1.100 κατά μήκος των ιταλικών ακτών, καταγράφοντας ―με λόγο και εικόνες― τοπία, εγκαταστάσεις και ανθρώπινα στιγμιότυπα του μεσογειακού καλοκαιριού. Ο καρπός της περιπλάνησής τους δημοσιεύτηκε την ίδια χρονιά σε τρία διαδοχικά τεύχη του «Successo».

Αυστηρός με τον εαυτό του, ο Παζολίνι αργότερα θα χαρακτηρίσει το οδοιπορικό του «ταξιδιωτικές εντυπώσεις [...] μικρά κείμενα, τίποτα τρομερά σοβαρό, επιδερμικά». Αλλά δεν είναι έτσι. Ο οξυδερκής παρατηρητής της ζωής δεν γινόταν να μεταμορφωθεί ξαφνικά σε ανώδυνο καταγραφέα του ξένοιαστου ιταλικού καλοκαιριού. Η ματιά του συνδυάζει τη διεισδυτικότητα του σκηνοθέτη με την οικονομία λόγου του ποιητή και την αφηγηματική ικανότητα του πεζογράφου. Γεμίζει το ημερολόγιό του με εγγραφές για την ομορφιά του τοπίου και την αυθόρμητη καθημερινή ζωή σε μια Ιταλία σχετικά απρόσβλητη ακόμη από τη βιομηχανική ανάπτυξη και τις συντριπτικές μάζες των τουριστών: «[...] το Πόρτο Πάλο, ένα φτωχό χωριουδάκι, λουφαγμένο πίσω από αυτή τη γλώσσα γης, με σειρές από κόκκινα σπιτάκια, και τα απόβλητα νερά να τρέχουν μέσα στους δρόμους αυλάκια: όλος ο κόσμος είναι έξω, και είναι ο ωραιότερος κόσμος της Ιταλίας, καθαρή ράτσα, κομψή, δυνατή και γλυκιά» υμνεί τον καλοκαιρινό ουρανό, τις χρυσές αμμουδιές και τον αστραφτερό ήλιο. 

Αλλά με την άκρη του ματιού του παρακολουθεί και τους μοναχικούς ανθρώπους, τους ασταθείς, τους μετέωρους. Και αφήνει να παρεισφρύσουν στο οδοιπορικό του σκέψεις και παρατηρήσεις έντονης κριτικής στο αναδυόμενο φαινόμενο του «εξωραϊσμού»: «Και τώρα, ποιος ηλίθιος, ποιο κάθαρμα επέτρεψε να βάψουν όλα αυτά τα σπίτια με ένα χρώμα που θυμίζει κακά μικρού παιδιού; Με αυτά τα φριχτά ροζ και κίτρινα της αιώνιας αστικής ηλιθιότητας; Πού πήγαν οι κοπέλες με τα σκουλαρίκια, που ήταν εκεί όχι εννιά αιώνες πριν αλλά εννιά χρόνια νωρίτερα; Πού είναι οι ναυτικοί των οποίων η κόμη από το μέτωπο στον αυχένα σχηματίζει έναν ήλιο;» 

Εξίσου δριμύς είναι και απέναντι στο φαινόμενο του μαζικού τουρισμού: «Είναι ο παρδαλός χείμαρρος της ζωής, που έχει πάθει ασφυξία από την επιθυμία να υπάρχει, με την πιο άμεση έννοια: δεν έχει σημασία πώς, αλλά απλώς να υπάρχει, εδώ, στις υπέροχες παραλίες, ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητές του, να χαρεί το καλοκαίρι, να βάλει τα δυνατά του να είναι ευτυχισμένος, γνήσια ευτυχισμένος, να δει, να τον δουν, μέσα σε μια ερωτική γιορτή.»
Τα σχόλιά του μάλιστα για ένα χωριό της Καλαβρίας δημιούργησαν ολόκληρο πολιτικό ζήτημα: «το Κούτρο [...] είναι πραγματικά ο τόπος των κακοποιών, όπως τον βλέπουμε στα γουέστερν. Να οι γυναίκες των κακοποιών, να οι γιοι των κακοποιών. Το νιώθει κανείς, δεν ξέρω πώς, ότι είμαστε εκτός νόμου, ή τουλάχιστον μακριά από την κουλτούρα του δικού μας κόσμου, σε άλλο κόσμο.»

Μόνο το Φριούλι των παιδικών του χρόνων αξιώνεται την επιδοκιμασία του: «Η αρχιτεκτονική των επαύλεων είναι κομψή και φροντισμένη, πολύς χώρος και ο αέρας που αναπνέουμε είναι πραγματικά αντάξιος μιας μικρής ευρωπαϊκής παραλίας α λα αμερικανικά. [...] Το γκριζογάλανο του ουρανού και το πράσινο των δέντρων, ο άργυρος και το κοβάλτιο, που χάνονται στο μικρό λιμάνι, και το χρυσαφί της νεότητας πλάθουν έναν τόπο για την ψυχή».
Θεματολογικά, η αφήγηση μοιράζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο αφορά την Τυρρηνική ακτή μέχρι τη Νάπολη. Το δεύτερο είναι μια καταβύθιση στο διάκενο μεταξύ της Σικελίας (βαρυμένης με την εγκληματικότητα) και της Καλαβρίας (στιγματισμένης από τη μελαγχολία). Το τρίτο είναι η ακτή της Αδριατικής, όπου βρίσκουμε και τις περισσότερες αναφορές του Παζολίνι στον εύφορο κήπο της παιδικής του ηλικίας.
Το 2001, ο δημοσιογράφος και (όψιμος) φωτογράφος Φιλίπ Σεκλιέ, λάτρης του Ιταλού σκηνοθέτη και συγγραφέα, επαναλαμβάνει το ταξίδι του 1959, τραβώντας μια δική του σειρά φωτογραφιών με όσα περιέγραφε στις εντυπώσεις του ο Παζολίνι. Οι φωτογραφίες του αυτές πλουτίζουν τον ιδιαίτερα φροντισμένο τόμο των εκδόσεων «Ηλέκτρα», μαζί με τις αναπαραγωγές των δακτυλόγραφων σελίδων του Παζολίνι και τις χειρόγραφες επιστολές του ― τα δύο τελευταία τυπωμένα σε διαφορετικό χαρτί.

Τριάντα χρόνια μετά...
Ο Παζολίνι γεννήθηκε στις 5 Μαρτίου 1922 στην Μπολόνια, πρώτο αγόρι του Κάρλο Αλμπέρτο, στρατιωτικού καριέρας, και της Σουζάνα, μικροαστής δασκάλας με αγροτικές ρίζες από την περιοχή του Φριούλι. Θα ακολουθήσει τις μετακινήσεις του πατέρα του, από μονάδα σε μονάδα και θα ζήσει σε διάφορες πόλεις, μέχρις ότου, έπειτα από ένα σκάνδαλο όπου βρέθηκε κατηγορούμενος για αποπλάνηση ανηλίκου, και παρότι το δικαστήριο των απάλλαξε, εγκατασταθεί οριστικά στη Ρώμη, το 1949. Εκεί θα γράψει ποίηση, πεζογραφία και θέατρο, θα γυρίσει ταινίες μοναδικές, θα ασκήσει μαχητική αρθρογραφία για την πολιτική κατάσταση στη χώρα του, για τον ρόλο της καθολικής Εκκλησίας, κατά των αμβλώσεων κτλ. Ολα αυτά θα τον καταστήσουν στόχο πολυάριθμων δικαστικών διώξεων, μέχρις ότου δολοφονηθεί φρικτά τη νύχτα μεταξύ 1 και 2 Νοεμβρίου 1975, στην Οστια, ένα προάστιο της Ρώμης. Τριάντα και πλέον χρόνια μετά τον θάνατό του, φίλοι και εχθροί τροφοδοτούν τον μύθο του. Το όνομά του: Πιερ Πάολο Παζολίνι.

Τέλλος Φίλης: Τοξική αγάπη

[ από την παράσταση του έργου Festen, ΚΘΒΕ ]

Ξημερώματα εξακολουθώ να παίζω αυτό το παιχνίδι της κανονικότητας που ορίσαμε, με ψυχραιμία. Έρχεσαι, κάθεσαι δίπλα μου μυρίζοντας σουβλάκια που μόλις έφαγες, μου χαμογελάς συνωμοτικά και στήνεσαι στον φωτογράφο, σε λίγο αρχίζει η τελετή, κάτι νεκρό πλανιέται στην ατμόσφαιρα, βγαίνω να καπνίσω, έρχεσαι μαζί μου, καπνίζεις κι εσύ, ο τρόπος που με κοιτάς στα μάτια μού είναι από καιρό προβλέψιμος, δεν με ταράζει πια, με σώζουν φίλοι από τα παλιά, σαν σαλιγκάρια μετά τη βροχή που εμφανίζονται, έχω αφήσει ένα αναπάντητο mail που 'χει μια ωραία λέξη μέσα.

Θέλω να σου μιλήσω για την αγάπη σου, πόσο τοξική είναι τελικά, αλλά προτιμώ να συνεχίσω να κάνω τον αδιάφορο. Σε βλέπω πως θες να με παρασύρεις, σχηματίζεις προστατευτικό κλοιό γύρω μου, κι όμως σε νιώθω σαν πετρελαιοκηλίδα στη θάλασσα που περιέχω.

Δεν φοβάμαι πια, μα να, είναι που θεραπεύομαι από την τοξική σου αγάπη και δεν έχω ανάγκη τα χάπια - συναισθήματά σου πάνω μου. Ίσως να νιώθω ακόμη και ενόχληση, μα έχω περιθώρια, γι' αυτό δεν αντιδρώ. Τα συμπτώματα υπάρχουν ακόμη αλλά με χαμηλότερα συστατικά, τηλεφωνώ στην άμεση δράση του καιρού, αλλά το τηλέφωνο είναι ανενεργό κι έτσι προτιμώ να το ζήσω το αποψινό κι όπου με βγάλει.

Και τώρα, ξημερώματα σχεδόν, στέλνω λάθος σινιάλα από το λιμάνι, σε πλοία που χάσανε τον δρόμο αλλά έχουν εμπορεύματα πολύτιμα, μόνο που δεν το ξέρουν κι ίσως δε θέλουν να το μάθουν κιόλας, μα σίγουρα δεν είναι τοξικά και σίγουρα μπορώ, αν το αποφασίσω, να μπαρκάρω μαζί τους στα πιο ακανόνιστα δρομολόγια.

Ξημερώματα κι όλο και λιγότερα τοξικά απόβλητα αισθάνομαι μέσα μου, σαν να τα απέβαλα ξαφνικά, σαν να με ηρέμησε αυτή η λέξη του mail. Πετάω το αποτσίγαρο στη θάλασσα, παραδόξως δεν παίρνει φωτιά, σημάδι πως η πιο απρόβλεπτη εκδοχή υπάρχει μόνο στην κανονική ζωή.